Είναι γνωστό -αν και τα τελευταία χρόνια έχει αμφισβητηθεί αρκετά- πως κάθε τελευταία Κυριακή του Μαρτίου γυρνάμε τα ρολόγια μας μία ώρα μπροστά. Επομένως, στις 3.00 το βράδυ, θα γυρίσουμε τα ρολόγια μας ώστε να δείχνουν 4.00 (και έτσι θα χάσουμε και μία ώρα ύπνο).
Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για μία πολύ ευχάριστη συνήθεια, καθώς η μέρα μεγαλώνει, η διάθεση φτάνει και έχεις πολύ περισσότερο χρόνο και όρεξη για ορισμένες δραστηριότητες. Όμως, πόσο ευεργετική τελικά είναι αυτή η αλλαγή ώρας για τον οργανισμό μας;
Ο οργανισμός μας επηρεάζεται άμεσα από τις αλλαγές φωτός καθώς το ορμονικό μας σύστημα εξαρτάται από αυτές. Συγκεκριμένα, ο κιρκαδικός μας ρυθμός σχετίζεται με τα ταλαντευόμενες λειτουργίες του οργανισμού. Το κεντρικό κιρκάδιο ρολόι στα θηλαστικά βρίσκεται στον υπερχιασματικό πυρήνα του υποθαλάμου στον εγκέφαλο (1), ενώ ορισμένοι περιφερικοί ιστοί έχουν τα δικά τους κιρκάδια ρολόγια. Αυτά τα περιφερικά ρολόγια μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα αλλά μπορούν επίσης να ρυθμιστούν/συγχρονιστούν από το κεντρικό (2).
Η κύρια επίδραση του κεντρικού ρολογιού είναι το φως. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως οι περισσότερες λειτουργίες του σώματός μας μεταβάλλονται ανάλογα με την ύπαρξη ή μη του φωτός.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ακόμη και η μία ώρα κατά την οποία μεγαλώνει η μέρα μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του οργανισμού. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε βραχυπρόθεσμα, είτε μακρυπρόθεσμα. Οι πρώτες ημέρες μετά αλλαγή της ώρας σε θερινή, προκαλούν οξείες επιπτώσεις, όπως μικρότερη διάρκεια ύπνου (3), χειρότερη απόδοση στην εργασία (4) και χειρότερη υγεία. Έρευνες δείχνουν ακόμη και πως οι καρδιακές προσβολές είναι υψηλότερες κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου σε σύγκριση με άλλες εβδομάδες (5).
Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί το φως του ηλίου είναι πιο κοντά στην ώρα του ύπνου μας, δυσχεραίνοντας έτσι την ποιότητα αυτού. Αλλά και το πρωί όταν ξυπνάμε χάνουμε την έκθεσή μας στο φως, γεγονός που δεν δρα ευεργετικά. Το πρωινό φως έχει μια προειδοποιητική επίδραση και μας βοηθά να διατηρήσουμε έναν δυνατό κιρκαδικό ρυθμό.
Ένας κακός ύπνος λοιπόν, μπορεί να οδηγήσει τόσο σε χαμηλότερη απόδοσή μας, αλλά και σε μεγαλύτερο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε ένα καλό και ποιοτικό ύπνο;
- Διατηρήστε μία ρουτίνα στον ύπνο σας: Όσο και εάν αυτό ακούγεται δύσκολο για τους περισσότερους από εμάς, είναι σημαντικό να κοιμόμαστε επτά έως εννέα κάθε βράδυ. Το βράδυ πριν από την έναρξη της θερινής ώρας (το Σάββατο το βράδυ δηλαδή), πηγαίνετε για ύπνο μια ώρα νωρίτερα από ότι θα πηγαίνατε συνήθως, για να προετοιμαστείτε.
- Κυνηγήστε το πρωινό φως: Για μία έως δύο ημέρες πριν από τη μετάβαση στη θερινή ώρα, βγείτε έξω το πρωί. Περισσότερο φυσικό πρωινό φως μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε τον κιρκάδιο ρυθμό σας.
- Εξαλείψτε τυχόν διαταράκτες ύπνου: Αποφύγετε την υπερβολική ποσότητα καφεΐνης, αλκοόλ και έκθεσης σε οθόνες και κινητά μία έως δύο ώρες πριν τον ύπνο.
- Πρωινή άσκηση: Η δραστηριότητα αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματός σας, κάτι που μπορεί να αυξήσει την εγρήγορσή σας και να σας βοηθήσει να επαναφέρετε το εσωτερικό σας ρολόι.
Βιβλιογραφία
- Hastings M.H., Maywood E.S., Brancaccio M. (2019). The mammalian circadian timing system and the suprachiasmatic nucleus as its pacemaker. Biology., 8, 13.
- Saini C., Suter D.M., Liani A., Gos P., Schibler U (2011). The mammalian circadian timing system: Synchronization of peripheral clocks. Cold Spring Symp. Quant. Biol., 76, 39–47.
- Barnes CM, and Wagner DT (2009). Changing to daylight saving time cuts into sleep and increases workplace injuries. Journal of Applied Psychology, 94, 1305.
- Gaski JF, and Sagarin J (2011). Detrimental effects of daylight-saving time on SAT scores. Journal of Neuroscience, Psychology, and Economics, 4, 44.
- Manfredini R, Fabbian F, De Giorgi A, Zucchi B, Cappadona R, Signani F, Katsiki N, and Mikhailidis DP (2018). Daylight saving time and myocardial infarction: should we be worried? A review of the evidence. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 22, 750–5.
- Roenneberg, T., Wirz-Justice, A., Skene, D. J., Ancoli-Israel, S., Wright, K. P., Dijk, D. J., Zee, P., Gorman, M. R., Winnebeck, E. C., & Klerman, E. B. (2019). Why Should We Abolish Daylight Saving Time? Journal of biological rhythms, 34 (3), 227–230.
